آموزش موسیقی سنتی ایرانی

توضیحات آموزش موسیقی سنتی ایرانی

در اين برنامه به شیوه ابتکاری جهت یادگیری آسان تر گوشه های تمامی دستگاه ها و آواز ها به تفکیک گردآوری شده است.

تمامی صوت ها در این برنامه به صورت آفلاین می باشد ونیازی به صرف وقت برای دانلود صوت ها نیست.

تمامی صوت های برنامه با فرمت mp3 و با بهترین کیفیت ممکن قرار داده شده است.

موسیقی سنتی ایران شامل هفت دستگاه و پنج آواز است.هر دستگاه موسیقی ایرانی، از تعداد بسیاری گوشه موسیقی تشکیل شده ‌است و معمولاً بدین شیوه ارائه می‌شود که از درآمد دستگاه آغاز می‌کنند، به گوشهٔ اوج یا مخالف دستگاه در میانهٔ ارائه کار می‌رسند.

معرفی دستگاه ها:

دستگاه شور

در میان دستگاه‌های ایرانی شور از همه گسترده‌تر است. زیرا هر یک از دستگاه‌ها، دارای یک عده آوازها و الحان فرعی‌ست ولی شور غیر از آوازهای فرعی دارای ملحقاتی‌است که هر یک به تنهایی استقلال دارد. آوازهای مستقلی که جزء شور محسوب می‌شود و هر یک استقلال دارد از این قرار است: ابوعطا، بیات ترک، افشاری، بیات کرد و دشتی

غالب آوازهایی که خواننده آموزش ندیده ایرانی می‌خواند و بیشتر آوازهای محلی از مناطق مختلف ایران در یکی از مایه‌های این دستگاه و یا گوشه‌ها و دستگاه‌های مشتق شده‌از آن می‌گنجد، از این رو این دستگاه را مادر موسیقی ایرانی هم خوانده‌اند.

دستگاه سه‌ گاه

این دستگاه تقریباً در همه ممالک اسلامی متداول است. این دستگاه بیشتر برای بیان احساس غم و اندوه که به امیدواری می‌گراید مناسب است. آواز سه گاه بسیار غم انگیز و حزن آور است. آوازی است بی نهایت غمگین و ناله‌های جانسوز آن ریشه و بنیاد آدمی را از جا می‌کند و از راز و نیاز عاشقان دوری کشیده و از بیچارگی بی نوایان و ضعیفان گفتگو می‌کند

دستگاه چهارگاه

این دستگاه، از نظر علم موسیقی یکی از مهم‌ترین و زیباترین مقامات ایرانی است. گام آن مانند شور و همایون، پایین رونده و مثل گام ماهور و اصفهان بالارونده می‌باشد، چرا که در دو حالت محسوس است. یعنی می‌توان گفت که این گام، مخلوطی از گام سه‌گاه و همایون است و اگر نت دوم و ششم گام ماهور را ربع پرده کم کنیم، تبدیل به چهارگاه می‌شود.

دستگاه همایون

این دستگاه به تناسب نام خود، حالتی شاهانه، اشرافی و باوقار دارد، ولی با این حال زمینهٔ اجرای بسیاری از لالایی‌ها و زمزمه‌های متداول در نقاط مختلف ایران است. همچنین از نغمه‌های این دستگاه در موسیقی زورخانه نیز استفاده می‌شود.

دستگاه همایون با حالت محزون و اسرار آمیز خود گوشه‌های متعددی دارد که گوشه «عشاق» اوج این دستگاه تلقی می‌شود. بر اساس نظر مجید کیانی در بارهٔ موسیقی ایرانی، «همایون» ادامهٔ روز، تداوم زندگی، اتحاد عشق و عاشق و معشوق و توحید است.

دستگاه ماهور

دستگاه ماهور یکی از گسترده‌ترین دستگاه‌های موسیقی ایرانی است و در ردیف‌های گوناگون در حدود ۵۰ گوشه داردو به علت حالت و ملودی روانی که دارد اغلب به صورت موسیقی شاد در جشن‌ها و اعیاد نواخته می‌شود. این دستگاه دارای گوشه‌های متنوعی است که با مقام‌های کاملاً متفاوت در سه بخش بم، میانی و زیر اجرا می‌شود. ناگفته نماند تمام گوشه‌ها به وسیلهٔ فرود به درآمد رجعت می‌کنند.

دستگاه نوا

دستگاه نوا را آوازی در حد اعتدال که آهنگی ملایم و متوسط، نه زیاد شاد و نه زیاد حزن‌انگیز دارد، می‌شناسند. نوا یک از دستگاه‌هایی است که به ندرت توسط اساتید اجرا می‌شود.

دستگاه راست ‌پنج‌گاه

دستگاه راست‌پنج‌گاه را می‌توان یکی از دستگاه‌های بسیار قدیمی نامید. این دستگاه بسیار شبیه به ماهور است و باید گوش نوازنده یا خواننده بسیار دقیق و آشنا به این دستگاه باشد. 

آواز

آواز معمولاً قسمتی از دستگاه مورد نظر است که می‌توان آنرا دستگاه فرعی نامید. آواز از نظرفواصل با دستگاه مورد نظر یکسان یا شبیه بوده و می‌تواند شاهد و یا ایست متفاوتی داشته باشد.آوازهای متعلق به دستگاه موسیقی ایرانی ۵تا هستند و عبارت‌اند از:

آواز ابوعطا، متعلق به دستگاه شور (درجه دوم)

آواز بیات ترک (بیات زند)، متعلق به دستگاه شور، (درجه سوم)

آواز افشاری، متعلق به دستگاه شور، (درجه چهارم)

آواز دشتی، متعلق به دستگاه شور، (درجه پنجم)

آواز بیات اصفهان، متعلق به دستگاه همایون، (درجه چهارم)